شیوه‌های رفتاری حضرت علی (ع) در خانواده
تاریخ انتشار: ۲۶ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۳۶۵۵۵
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما، در این مطلب به گوشه‌ای از شیوه‌های رفتاری امام علی (علیه السلام) در خانواده اشاره خواهیم کرد.
نخستین هسته جامعه انسانی خانواده است که انسان‌ها همدلی و همزیستی و مهر و محبت را ابتدا در آن و در دامن پر مهر مادر و آغوش گرم پدر احساس می‌کنند و شخصیت و منش خویش را به دست می‌آورند؛ آداب اجتماعی را می‌آموزند و سپس به صحنه جامعه وارد می‌شوند و همان آنکه در خانواده تربیت و پرورش یافته اند، با مسایل اجتماعی روبرو می‌شوند و به همراه دیگر افراد که هر یک از آن‌ها نیز در خانواده‌ای بزرگ شده و شکل گرفته اند جامعه را می‌سازند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از این رو، خانواده از جایگاه والا، منزلتی ارجمند و موقعیتی ممتاز برخوردار است و به همین دلیل دین مقدس اسلام و سایر ادیان الهی، به این کانون اصلی انسان سازی توجه فراوان کرده، آن را بسیار مقدس و محترم دانسته اند. در این نوشتار تلاش می‌کنیم برخی از جنبه‌های رفتاری امام علی (ع) در خانواده و در قبال فاطمه زهرا (س) را به اختصار از نظر بگذرانیم، باشد که توشه‌ای از این زندگی بی بدیل و یگانه فراهم آورده و بکار بندیم.
رفتار علی (ع) در خانه
امام علی در خانه مانند سایر افراد کار می‌کرد. برای خانه آب می‌آورد و به حضرت فاطمه (س) کمک می‌کرد. لباس خود را، خود اصلاح می‌کرد، کفش خود را خود وصله می‌زد و بیشتر اوقات بیش از یک پیراهن نداشت. کفش خود را از لیف خرما می‌ساخت و بند شمشیرش هم غالباً از همان لیف خرما بود. به غلامان و کنیزان بیش از اندازه کار نمی‌گفت. لباس او با لباس غلامش فرقی نداشت. میان او و زنانش نزاعی واقع نشد و در تربیت فرزندانش آن‌ها را از معدن علم و حکمت و زهد و ورع خود، برخوردار می‌کرد و از شجاعت و فنون جنگ و سلوک با مردم نصیب وافری به آن‌ها می‌داد. آن‌ها را آزاده و متکی به نفس بار می‌آورد و محبت و مهربانی را به آن‌ها می‌آموخت. [۱]
شیوه همسرداری امام علی (ع):
علی (ع)، فاطمه (س) را به خوبی می‌شناخت و برای او احترامی در خور، قایل بود. فاطمه (سلام الله علیها) نیز منزلت علی (ع) را می‌دانست و او را محترم می‌شمرد و به خاطر همین شناخت و کانون پر از مهر و عاطفه خانوادگی بود که علی (ع) می‌فرمود: به خدا سوگند هیچ گاه فاطمه را به اکراه به کاری وانداشتم و او را ناراحت نکردم و خشمگین نساختم، تا خداوند او را نزد خویش برد و او نیز هیچ زمان مرا ناراحت و خشمگین نکرد و از دستور من سرنپیچید، هرگاه به او نگاه می‌کردم همه ناراحتی‌ها و غم هایم را از یاد می‌بردم.
با اینکه پیامبر (ص) کار‌ها را میان آن‌ها تقسیم کرده بود به این شکل که علی (ع) موظف به کار‌های بیرون از خانه و فاطمه (سلام الله علیها) به امور داخل خانه می‌رسید با این حال حضرت علی (ع) در خانه نیز به حضرت فاطمه (سلام الله علیها) کمک می‌کرد و از بار سنگین کار‌های داخل خانه که بر دوش او بود، می‌کاست. حضرت در خانه عدس پاک می‌کرد، خانه را جارو می‌زد و در آسیاب کردن جو به فاطمه (سلام الله علیها) یاری می‌داد. امام صادق (ع) می‌فرماید: «امیرمؤمنان به خانه هیزم و آب می‌آورد و جارو می‌کرد و (فاطمه سلام الله علیها) آسیاب و خمیر می‌کرد و نان می‌پخت».
امام هیچ گاه از یاری و کمک به همسرش در خانه و بیرون از خانه، کوتاهی نکرد و مقررات اسلامی را در مورد وی نادیده نگرفت و در هر حال مدافعش بود. حضرت در مورد حقوق همسران فرمودند: «مبادا بر زنان خود ستم روا دارید و آنان را از حق خویش محروم سازید. هر کس به اندازه یک درهم گوشت برای همسر و فرزندان خویش خریداری کند مانند کسی است که برده‌ای از فرزندان اسماعیل را آزاد ساخته است.» (۲)
رفتار علی (ع) با فرزندان خود:
شیوه و رفتار علی (ع) با فرزندانش، بر همان مبنایی استوار بود که خود بر آن اساس از جانب پیامبر تربیت شده بود، به عبارت دیگر نوع آموزش و تربیتی را که قرآن و سنت برای فرزندان مقرر ساخته بود، به کار می‌بست و تصریح می‌کرد که فرزند را بر پدر و مادر و پدر و مادر را بر فرزند حقوقی است متقابل؛ حق فرزند بر پدر این است که بر او نام نیک گذارد، ادب نیکو و پسندیده بیاموزد و در برابر، حق پدر بر فرزند آن است که از پدر فرمان برد جز آنکه اطاعت از پدر، در مسیر سرپیچی از فرمان خداوند باشد. (۳)
در سخنی زیبا به امام حسن و امام حسین فضیلت‌ها و ارزش‌های متعالی در زندگی را چنین می‌آموزد: تقوا پیشه سازید، در پی دنیا و مظاهر آن نباشید؛ حتی اگر دنیا به شما روی آورد به هر چه از مواهب دنیایی است و از دست می‌دهید، تأسف نخورید، به حق سخن بگویید، برای پاداش الهی کار و کوشش کنید. دشمن ستمگر و یاور ستمدیده باشید و در کارهایتان نظم داشته باشید. برای ایجاد صلح و آشتی بین مردم بکوشید، حال یتیمان را رعایت کنید و نگذارید نابود شوند. همسایگان خود را مراعات کنید. مبادا در عمل به قرآن، دیگران بر شما پیشی بگیرند، همواره مواظب نماز باشید. امر به معروف و نهی از منکر را هرگز ترک نکنید که در آن صورت، بدان بر شما مسلط شده، دعای تان مستجاب نخواهد شد. بر شما باد همبستگی و از تفرقه و پشت کردن به هم بپرهیزید.
در این سخنان هرآنچه باید پدری به فرزندان خویش در امر دینی و دنیایی و در نوع رفتار فردی و اجتماعی بیاموزد، آمده است. هر یک از فرزندانش که متولد می‌شد روز هفتم تولدش قربانی می‌کرد و وقتی امام حسن (ع) به دنیا آمد، کودک را نزد پیامبر اکرم آورده و حضرت با تمام وجودش آغوش مطهرش را به روی کودک گشود و سپس در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه خواند تا نخستین صدایی که گوش او را می‌نوازد، صدای حق باشد. (۴) امام در مورد چگونگی تربیت کودک می‌فرماید: «من کان له ولد صبا» (۵) هر کس فرزند کودکی داشت کودکی کند.
حضرت در این سخن ارزشمند، رکنی اساسی و حکمت آمیز را مطرح ساخته که با هر کسی باید به زبان خود وی سخن گفت و رفتار کرد و نیز می‌فرماید: «فرزندان تان را به آداب و نوع تربیت خویش محدود نسازید، زیرا آنان برای روزگاری غیر از روزگار شما آفریده شده اند.» (۶) و چه زیبا دستور العملی جاودانه و همیشگی برای تمام دوران‌ها ارایه می‌دهد.
حضرت علی (ع) برای اینکه به فرزند خویش شخصیت و مسئولیت دهد، داوری مردی را که برای رهایی شخصی بی گناه از قصاص، به قتل اعتراف کرد، به امام حسن (ع) واگذاشت و امام حسن (ع) فرمود: چون با حضور خویش و با اعتراف به قتل، بی گناهی را از مرگ نجات داد و خداوند می‌فرماید: «هر کسی مرد بی گناهی را از مرگ نجات بدهد، مثل این است که جهانیان را از مرگ نجات داده است (مائده: ۳۲)، پس دیه او را از بیت المال بدهید و هر دو را آزاد کنید.» حضرت علی (ع) داروی فرزندش را پسندید و قضاوت او را تأیید کرد. نمونه این مسئولیت دادن‌ها و وارد کردن آن‌ها به مسائل اجتماعی فراوان است. (۷) کما اینکه حضرت بارها حسنین (ع) را به جبهه‌های جنگ و جهاد می‌فرستاد و تمام اصول اندیشه و عمل اسلامی را به بهترین شکل ممکن به فرزندان خود تعلیم می‌داد. پیداست که سیره و شیوه زندگی عملی امام علی (ع) بسی فراتر از این مختصر است. با این همه امید که همین مختصر نیز برای علاقمندان مفید افتد.
پی نوشت ها:
[۱]. محمد علی خلیلی، زندگانی علی (ع) امیرالمؤمنین، ص ۴۱۷.
[۲]. علی رفیعی، سیره امام علی (ع)، دانشنامه امام علی، ج ۱۰، صص ۲۶-۲۴.
[۳]. علی اصغر ظهیری، سیره عملی امام علی در آینه روایات و حکایات، ص ۴۱.
[۴]. علی رفیعی سیره امام علی (ع)، دانشنامه امام علی (ع)، ص ۲۶.
[۵]. میزان الحکمه، ج ۱۰، ص ۷۰۱.
[۶]. سرچشمه‌های نور، مترجمین محمد تقی رهبری، مسلم صاحبی، امیرکبیر، ۱۳۸۵ ص ۲۰۶.
[۷]. علی رفیعی، سیره امام علی (ع)، دانشنامه امام علی (ع)، ص ۲۸.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: سبک زندگی اسلامی سلام الله علیها امام حسن امام علی حضرت علی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۳۶۵۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نور محبوسی که خاموش نشد
هر چند تقویم‌ها را ساخته‌اند تا به ما سال و ماه را یادآوری کنند تا زمان را از دست ندهیم اما این، همه فایده خط‌کشی سال و ماه نیست. گاه همین خط و نشانه‌ها به ما کمک می‌کند سری به روایت‌های به‌جامانده از حوادث و اشخاص در تاریخ بزنیم. وقایع و اشخاصی که برای ما عبرت‌ها و یادآوری‌هایی با خود دارند. در این میان می‌توان مدعی شد تقویم شیعه برای ما بچه مسلمان‌ها، سراسر ذکر و یادآوری است. به همین دلیل بر آن شدیم در مجموعه نوشته‌هایی، برخی از این یادآوری‌ها و ذکرها را بیاوریم.
مناسبت‌های ماه شوال را که مرور می‌کنی، در برخی روزها بیشتر از بقیه ممکن است مکث کنی. یکی از این روزها، سالروز دستگیری امام کاظم(ع) توسط هارون عباسی است. آن‌طور که شنیده‌ایم و می‌دانیم، آغاز امامت ایشان همزمان با دوران استقرار و ثبات خلافت عباسیان است. سلسله‌ای که دارای حکام مستبدی بود و به حکومت‌دارای همراه با خفقان و تهدید و بگیر و ببند، مشهور بودند. طبیعی است در چنین شرایطی، شخصیتی مانند امام موسی کاظم(ع) روز خوش نداشته باشد. بنا به روایت‌های تاریخی، علت اصلی اسارت و زندانی کردن امام موسی کاظم(ع)، شهرت امام و دسترسی شیعیان به ایشان و توجه بی‌سابقه مردم به آن حضرت است. حضرت موسی بن جعفر(ع) در طول دوران امامتش بارها از طرف خلفای عباسی احضار و زندانی شد. در مورد مدت زندانی بودن امام(ع) گزارش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان گفت مدت آخرین اسارت منتهی به شهادت ایشان چهار تا پنج سال و مجموع اسارت ایشان در دوران زندگیشان، بین 10 تا 12سال است. اگرچه در بسیاری از موارد، امام(ع) در خانه برخی از افراد، محصور و تحت نظر بودند؛ اما در مواردی حکومت عباسی به شکنجه ایشان در زندان‌هایی مخوف و سیاهچال‌ها می‌پرداختند که در زیارت‌نامه حضرت به این موضوع اشاره شده است. بر اساس گزارشی دیگر، هارون گاهی برای تفریح به پشت‌بامی می‌رفت که مشرف به زندان بود. روزی به ربیع گفت این پارچه چیست که هر روز آن را داخل زندان می‌بینم؟ ربیع گفت: پارچه نیست! موسی بن جعفر است که پس از فجر تا هنگام نماز ظهر به سجده می‌رود. هارون گفت: او از راهبان بنی‌هاشم است! ربیع از او پرسید: پس چرا در زندان بر وی سخت‌گیری می‌کنی؟ هارون گفت: چاره‌ای نیست!
نخستین‌بار امام در زمان خلافت مهدی عباسی از مدینه به بغداد تبعید شد که زمان دقیق آن ذکر نشده است. اما دومین بار به وسیله هارون در ۲۰شوال سال ۱۷۹ق در مدینه دستگیر و ۷ ذی‌الحجه در بصره در خانه عیسی بن جعفر زندانی شد. نفوذ معنوی امام کاظم(ع) در دستگاه حاکم بهحدی بود که کسانی مانند علی بن یقطین وزیر دولت عباسی، از دوستداران حضرت موسی بن جعفر(ع) بودند و به دستورات ایشان عمل می‌کردند. هارون سرانجام در سفری که در سال 179 به خانه خدا رفت، از عظمت معنوی امام و احترام خاصی که ایشان در بین مردم داشت بیش از پیش آگاه شد. او پس از بازگشت به مدینه و زیارت مرقد پیامبر(ص) تصمیم گرفت موسی بن جعفر(ع) را دستگیر و زندانی کند. به دستور هارون در زمان انتقال آن حضرت از مدینه به بصره، کجاوه‌هایی در مسیر همراه با کجاوه امام حرکت کردند تا در طول مسیر از راه‌های مختلف مسیر خود را تغییر دهند و به این ترتیب مردم ندانند امام را به کجا و با کدام کجاوه بردند. این سیاست برای مأیوس کردن مردم و بی‌خبری از تبعیدگاه امام(ع) بود، سیاست‌هایی که نشان‌دهنده ترس حاکمان مستبد از نور و عظمت این امام بزرگوار بود؛ ترسی که به شهادت ایشان منجر شد. اما تاریخ گواه معتبری برای شکست استبداد و باقی ماندن نور است.
زهره هاشمی
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند